Phụ nữ và Cuộc sống

Nuôi dưỡng trẻ đúng cách trong năm đầu đời

Nuôi dưỡng trẻ trong năm đầu đời vô cùng quan trọng. Các chuyên gia khuyến cáo, trong 6 tháng đầu thức ăn của trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ là tốt nhất, sau đó là giai đoạn ăn bổ sung.

Nếu thực hành nuôi dưỡng tốt trẻ sẽ phát triển tốt giúp trẻ đỡ ốm đau và phòng được các bệnh nguy hiểm khác. Sau đây là những nguyên tắc nuôi dưỡng trẻ mà các mẹ nên làm.

Nhu cầu dinh dưỡng hằng ngày trong năm đầu

Số bữa ăn trong ngày:

Tuần lễ đầu (8-10 bữa), 1 tuần đến 1 tháng (7- 8 bữa), 2 tháng đến 5 tháng (6-8 bữa), 6 tháng đến 12 tháng (5-6 bữa).

Khối lượng thức ăn trung bình được chấp nhận trong mỗi bữa ăn của trẻ: 1-2 tuần đầu (55-80g), 3 tuần đến 2 tháng (110-140g), 2-3 tháng (140-170g), 3-4 tháng (170-195g), 5-12 tháng (195-200g).

Thức ăn của trẻ:

Chủ yếu là sữa mẹ, sữa mẹ là thức ăn hoàn hảo, dễ tiêu hóa và hấp thu. Sữa mẹ bài tiết trong tuần đầu sau đẻ gọi là sữa non. Sữa non có nhiều năng lượng protein và vitamin A đồng thời lại có nhiều chất kháng khuẩn tăng cường miễn dịch cho trẻ. Tuần đầu là sữa non, tuần thứ 2-4 tháng sữa ổn định, từ 5 tháng đến 1 tuổi sữa ổn định và cho ăn bổ sung.

Sau giai đoạn sữa non sữa mẹ chuyển thành sữa ổn định, 6 tháng đầu trung bình bà mẹ có thể tiết ra 600-800ml/ngày, 6 tháng sau khoảng 400-600ml/ngày, năm thứ 2 khoảng 200-400ml/ngày. Vì thế trong 6 tháng đầu bà mẹ hoàn toàn đủ sữa cho con bú mà không cần cho ăn hay uống thêm bất cứ thứ gì.

Ăn bổ sung:

Sữa mẹ chỉ đáp ứng được hoàn toàn cho trẻ trong 6 tháng đầu, từ tháng thứ 7 trẻ phát triển rất nhanh đòi hỏi nhu cầu dinh dưỡng rất cao, sữa mẹ lúc này không đáp ứng đủ nhu cầu cho trẻ do vậy cần phải cho trẻ ăn thêm gọi là ăn bổ sung (ăn sam, ăn dặm).

Nguyên tắc ăn bổ sung là cho trẻ ăn từ lỏng đến đặc, từ ít đến nhiều, tập cho trẻ quen dần với thức ăn mới. Số lượng thức ăn và bữa ăn tăng dần theo tuổi, đảm bảo thức ăn hợp khẩu vị của trẻ.

Chế biến đa dạng, giàu dinh dưỡng.

Dụng cụ chế biến phải sạch, thực phẩm phải an toàn không ôi thui, ô nhiễm... Trong một bữa ăn phải đủ 4 nhóm thực phẩm: Nhóm cung cấp chất đạm: thịt, cá, tôm, cua, trứng sữa, đậu, đỗ, lạc, vừng,...; Nhóm cung cấp chất bột đường: gạo, mì, khoai, ngô...; Nhóm chất béo: dầu, mỡ, lạc, vừng...; Nhóm giàu vitamin và khoáng chất: rau, củ, quả, đặc biệt rau có màu xanh thẫm, quả có màu đỏ, vàng.

Hơn nữa, ăn bổ sung hợp lý đòi hỏi phải biết cách chế biến thức ăn, nếu chỉ cho trẻ ăn nước thịt, nước xương, nước rau luộc thì dù ăn đủ bữa trẻ vẫn bị suy dinh dưỡng, còi xương, thiếu máu. Vì vậy, ngay từ khi mới tập cho ăn bổ sung phải tập cho trẻ ăn cả nước cả cái, kể cả rau xanh.

Trong ăn bổ sung hợp lý số bữa ăn của trẻ phải phù hợp với từng tháng tuổi:

- 6 đến 7 tháng: bú mẹ là chính + 1-2 bữa bột loãng đặc dần lên và nước quả;
- 8 đến 9 tháng: bú mẹ + 2-3 bữa bột đặc + nước quả ép hoặc nghiền.

Với trẻ ăn nhân tạo (vì lý do không có sữa mẹ) có thể cho trẻ ăn bổ sung sớm hơn (từ tháng thứ 4-5).

Không chỉ số bữa phù hợp với tháng tuổi mà lượng các chất dinh dưỡng trong mỗi ngày cũng phải phù hợp với tháng tuổi của trẻ. Hiện nay, xu hướng các bà mẹ thường cho con ăn quá nhiều chất đạm nhưng lại thiếu chất bột đường và rau quả thì cũng không tốt. Nên thực hiện như sau:

Nấu bột cho trẻ 6-7 tháng tuổi: bột gạo 10g (tương đương 2 thìa cà phê); lòng đỏ trứng gà 1/2 quả hoặc thay thế bằng 2 thìa bột cà phê thịt, tôm, cá (giã nhuyễn, băm nhỏ ăn cả cái); Rau xanh (1 thìa cà phê bột rau giã nhỏ); Dầu ăn hoặc mỡ 1/2 -1 thìa cà phê; Gia vị vừa đủ.
Nấu bột cho trẻ 8-12 tháng tuổi: Bột gạo 20-20g (tương đương 4-5 thìa cà phê); Lòng đỏ trứng gà 1 quả hoặc 3 thìa cà phê thịt, tôm, cá băm nhỏ; Dầu ăn hoặc mỡ: 1-2 thìa cà phê; 20g rau xanh.

Lời khuyên của thầy thuốc

Ngoài việc chăm sóc về nhu cầu dinh dưỡng thì trẻ cần được tiêm chủng đầy đủ để phòng các bệnh trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng (lao, viêm gan virut, bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi, quai bị Rubela, viêm não Nhật Bản...). Nếu trẻ được chăm sóc tốt trong những năm đầu đời thì sẽ phát triển tốt về thể lực và trí tuệ.

Nghiên cứu cho thấy, chiều cao của trẻ lúc trưởng thành phụ thuộc phần lớn vào dinh dưỡng, hoạt động thể lực và môi trường. Môi trường ô nhiễm, khói bụi và khói thuốc lá, làm trẻ dễ mắc các bệnh về hô hấp; Cùng với dinh dưỡng không đảm bảo vệ sinh trẻ dễ bị tiêu chảy. Các nguyên nhân trên làm trẻ suy dinh dưỡng từ đó sức đề kháng kém, dễ mắc bệnh và ngược lại.

Đọc thêm »

10 loại rau củ giúp trị mụn

Tuan Le Duc 11:29 Suc-khoe

Theo Y học cổ truyền, mụn nhọt phần nhiều do huyết nhiệt và nhiệt độc gây nên. Nguyên nhân liên quan đến chế độ ăn uống không phù hợp, vệ sinh kém… đều có thể sinh mụn nhọt. Chọn những món ăn thuốc bổ mát có tác dụng thanh nhiệt tiêu độc rất cần thiết. Sau đây là một số món ăn thuốc từ rau củ quả trị mụn nhọt.

Rau càng cua: vị ngọt, tính mát.

Tác dụng thanh nhiệt dưỡng âm, giải độc, hành ứ, chỉ thống, lợi tiểu tiện… Trị mụn nhọt do can hỏa độc, mụn nhọt mới sưng nóng đỏ đau, huyết nhiệt mụn trứng cá, đinh râu, đầu ngón tay chín mé sưng đau, mụn hạch, polip đại tràng do huyết thực nhiệt. Dùng ngày 50g hoặc hơn bằng cách ăn sống, bóp dấm ăn, ăn kèm với cua, cá.

Rau càng cua trị mụn nhọt do can hỏa độc, mụn trứng cá do huyết nhiệt.

Rau má: vị đắng tính hàn.

Tác dụng thanh nhiệt mát gan, nhuận phế, giải độc, dưỡng âm. Chữa mụn nhọt da khô sần, chàm vẩy nến, rôm sảy, phong ngứa và các chứng liên quan đến huyết nhiệt. Dùng ngày 50g hoặc hơn nấu canh với thịt, cá, hoặc luộc, xay sinh tố uống.

Theo Đông y, mụn nhọt phần lớn do nhiệt độc và huyết nhiệt gây nên, liên quan đến chế độ ăn uống không phù hợp, vệ sinh kém…

Dấp cá: vị cay, mùi hơi tanh của cá, tính mát, hơi có độc.

Tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu viêm, trừ mụn trĩ... Dùng rất tốt cho thanh thiếu niên người nóng nhiệt nổi mụn nhọt, trứng cá, đinh râu, trĩ mụn nhọt hậu môn, mụn lở ngứa làm độc... Dùng ngày 50g hoặc hơn bằng cách ăn sống, xay ép nước uống, hoặc sắc nước uống.

Rau dấp cá

Rau diếp:

vị ngọt hơi đắng tính hàn, không độc, tác dụng thanh nhiệt, tiêu độc, an thần, nhuận trường, lợi sữa… Trị chứng mụn nhọt, lở ngứa, vảy nến, phụ nữ sau sinh tắc tia sữa. Dùng ngày 80g hoặc hơn, ăn sống, nhúng dấm, ăn canh, luộc, xay sinh tố uống.

Rau bát:

vị ngọt, tính mát. Tác dụng thanh nhiệt, mát phế, thanh vị, nhuận táo, sinh tân dịch, thanh giải nhiệt độc... Trị các chứng mụn nhọt phong ngứa, vảy nến, người đái tháo đường ngoài da lở ngứa lâu lành. Dùng ngày 50g hoặc hơn nấu canh cua cá, hoặc ăn sống, xay nước sinh tố uống đều tốt.

Atiso:

vị ngọt, tính mát, tác dụng thông mật mát gan, lọc máu tiêu độc… Trị chứng mụn nhọt, trứng cá, phong ngứa, chàm vảy nến do huyết nhiệt. Dùng bông tươi nấu canh, thịt giò heo, thịt vịt hoặc nấu nước uống.

Đậu xanh:

vị ngọt, tính mát, mùi hơi tanh, tác dụng bổ tỳ, thanh nhiệt, giảm khát, giải tất cả các chất độc, trừ phiền nhiệt, tiêu phù, hạ khí, lợi ngũ tạng. Dùng nấu chè, nấu cháo, hầm ăn, xay bột làm bánh ăn.

Bí đao:

vị ngọt, tính mát, không độc, tác dụng thanh phế mát vị, sinh tân, hoá đàm, lợi đại tiểu tiện, trừ mụn nhọt, nhuận da… Phòng trị chứng mụn nhọt, rôm sẩy, da khô sần, nám mặt lâu ngày, các chứng liên quan huyết hư táo... Dùng bằng cách nấu canh thịt vịt, chân giò ăn đều ngon.

Mã đề:

vị ngọt tính hàn, không độc, tác dụng lợi tiểu, thanh phế, mát gan… Trị chứng mụn nhọt do thấp nhiệt thường lở ngứa mông đùi, hai chân chảy nước lâu lành. Bằng cách nấu canh với cá thịt hoặc tươi, phơi khô nấu nước uống.

Lô hội:

vị đắng tính hàn. Tác dụng sát trùng, thông tiện, thanh nhiệt. Trị mụn, trứng cá, đinh râu kèm đi cầu táo bón. Bằng cách hái lá, tước vỏ cứng 50g hoặc nhiều hơn phối hợp đậu xanh nấu chè ăn.

Đọc thêm »

Nên tiêm ngừa văcxin 5 trong 1 hay 6 trong 1?

Tuan Le Duc 15:20 Lam-me

Con trai đầu lòng gần 2 tháng tuổi, sắp tới phải tiêm ngừa theo lịch nhưng em phân vân không biết văcxin 5 trong 1 khác gì 6 trong 1? Em chọn loại nào cho con? Xin cảm ơn. (Lý).

Thông tin hữu ích

Danh mục vắc-xin tiêm chủng mở rộng cho trẻ em
Vắc xin 5 trong 1 Quinvaxem là gì
Vắc xin 5 trong 1 Pentaxim là gì
Vì sao nên tiêm vắc-xin đúng lịch?
Phân biệt sự khác nhau giữa vắc xin Pentaxim và Quinvaxem

Vacxin 5 trong 1 và vacxin 6 trong 1 loại nào tốt hơn?

Ảnh minh họa: VTV.

Trả lời:

Chào em,

Mục đích tiêm ngừa văcxin 6 trong 1 là để ngừa 6 loại bệnh nguy hiểm ở trẻ em gồm bạch hầu, uốn ván, ho gà, viêm màng não do vi trùng HiB, viêm gan B và bại liệt. Tiêm văcxin 6 trong 1 Infarichexa tại các cơ sở tiêm dịch vụ đều có đầy đủ 6 thành phần này.

Văcxin 5 trong 1 thì có 2 loại. Loại thứ nhất của Quinvaxem ở trạm y tế có 5 thành phần trên, chỉ thiếu thành phần ngừa bại liệt. Trạm luôn có bổ sung bằng liều văcxin uống ngừa bại liệt. Loại thứ hai là văcxin 5 trong 1 Pentaxim tại các cơ sở tiêm dịch vụ, có 5 thành phần, chỉ thiếu viêm gan B. Có thể bổ sung bằng liều văcxin viêm gan B đơn.

Thông thường, lịch tiêm ngừa cho trẻ gồm 3 mũi cơ bản cách nhau tối thiểu 28 ngày với mũi đầu tiên tiêm khi trẻ đủ 2 tháng. Nhắc thêm mũi 4 lúc bé được 18 tháng hoặc 6 tháng sau mũi 3.

Lịch tiêm có thể dao động tùy tình hình thực tế (trẻ bệnh, hết thuốc), trễ một chút cũng không sao, nhưng đừng để trễ quá vì trẻ có rủi ro bị bệnh trước khi đủ liều. Không được chủng ngừa sớm hơn khuyến cáo, chẳng hạn như tiêm trước 2 tháng tuổi hoặc tiêm nhắc lại sớm hơn lịch hẹn, như thế văcxin sẽ mất tác dụng và phải tiêm lại.

Thân ái.

Đọc thêm »

Tìm thấy loại đường kháng khuẩn trong sữa mẹ

Tuan Le Duc 15:14 Lam-me

Các nhà khoa học đã tìm ra cách thức "ngọt ngào" giúp trẻ sơ sinh chống lại liên cầu khuẩn nhóm B: một loại đường có trong sữa mẹ.

Tham khảo thêm: Sữa mẹ có lợi ích gì?

Kết quả này được đăng trên tạp chí ACS Infectious Diseases và được trình bày trong hội nghị thường niên của giới hóa học Mỹ.

Theo đó, loại đường có trong sữa mẹ có thể đã giúp cơ thể trẻ kiểm soát được liên cầu khuẩn nhóm B, giúp bé hạn chế bị nhiễm khuẩn trong quá trình chăm sóc những ngày đầu đời.

Mục tiêu của các nhà khoa học giờ đây là xác định cụ thể loại đường nào đóng vai trò chính trong quá trình này, rồi dựa trên đó để chuyển hóa thành một loại thuốc kháng sinh mới vô cùng giá trị.

Loại kháng sinh này được kỳ vọng có thể giải quyết một số vấn đề khó trong y học như phá hủy tính bền vững của một số loại vi khuẩn bằng cách sử dụng những kháng sinh hiện có.

Tuy nhiên, một trong những phát hiện thú vị trong nghiên cứu là sự đa dạng về mức ảnh hưởng của sữa mẹ từ các nguồn khác nhau.

Một loại đường trong sữa mẹ có thể giúp cơ thể trẻ chống lại liên cầu khuẩn nhóm B - (Ảnh: Istockphoto).

Nhà hóa học Steven Townsend từ Trường đại học Vanderbilt, Mỹ cùng đồng nghiệp đã tiến hành thu thập các mẫu sữa mẹ từ 5 phụ nữ khác nhau. Sau tách chiết hỗn hợp đường trong mỗi loại sữa mẹ trên, nhóm nghiên cứu trộn chúng với nước để đạt được tỉ lệ giống như trong sữa mẹ thông thường.

Sau đó các nhà khoa học đặt chúng trong những đĩa thí nghiệm chung với streptococcus agalactiae - một liên cầu khuẩn nhóm B.

Kết quả, trong 5 mẫu, một loại đường trong sữa mẹ đặc biệt có sức cản phá mạnh mẽ với các vi khuẩn bằng cách chống lại quá trình làm tổ và nhân bản của nó. Một mẫu khác thì cho thấy tác động trung bình với các vi khuẩn, trong khi ba mẫu còn lại có hiệu quả không cao.

Theo các nhà khoa học, mỗi loại đường của một người phụ thuộc vào nồng độ của enzyme glycosyltransferase - enzyme có vai trò hình thành các liên kết trong phân tử đường, và sự đa dạng của các protein giúp cấu thành nên đường.

Từng nhóm protein này lại được cấu tạo từ nhiễm sắc thể đặc biệt ở mỗi người.

Dù vậy, đây là mới chỉ là sự khác biệt ban đầu. Ngoài đường, các chất còn lại trong sữa mẹ cũng có khác biệt giữa các phụ những bà mẹ với nhau.

Lý do của sự khác biệt này chưa được biết rõ, nhưng cấu tạo cơ thể và chế độ ăn và thậm chí là việc người phụ nữ đang nuôi con trai hay con gái đều có thể là nguyên nhân.

Ngoài ra, trong một cơ thể, sữa mẹ cũng đã rất đa dạng, biến đổi qua nhiều tháng, qua nhiều ngày, thậm chí chỉ trong ít phút.

Ví dụ, sữa mẹ thường béo trong khoảng hơn một tiếng rưỡi sau khi con bú. Và sữa mà người mẹ cho con bú trong khoảng thời gian nhiều hơn 7 tháng rất khác so với những tháng đầu tiên vì có tỉ lệ kẽm, đồng và kali thấp hơn.

Đọc thêm »

Bà bầu ăn uống thế nào để con phát triển chiều cao tối đa?

Tuan Le Duc 10:13 Lam-me

Bà mẹ mang thai cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp con phát triển toàn diện, trong đó có chiều cao. Tùy vào tình trạng dinh dưỡng của phụ nữ trước khi mang thai mà chế độ ăn uống trong thai kỳ sẽ khác nhau.

Dưới đây là gợi ý chế độ ăn cho bà mẹ có tình trạng dinh dưỡng bình thường trước khi mang thai (nghĩa là chỉ số BMI trong giới hạn bình thường từ 18,5 đến 24,9).

Trong ba tháng đầu:

Thai nhi đang giai đoạn hình thành các cơ quan, chưa tăng về kích thước, cân nặng.

- Số lần và lượng ăn uống của mẹ bầu tương tự như khi chưa có thai.

- Chú ý chất lượng bữa ăn cần được đảm bảo như ăn đa dạng, đủ sáu nhóm thực phẩm mỗi ngày bao gồm tinh bột, béo, đạm, rau, trái cây tươi, sữa và sản phẩm từ sữa. Chú ý ăn nhiều thực phẩm có nguồn gốc động vật để cung cấp đủ chất đạm, sắt, kẽm… cho thai nhi. Nên ăn cá nhiều hơn thịt, bổ sung sữa bà bầu, sữa chua hay phô mai mỗi ngày.

Trong ba tháng giữa:

Thai nhi tăng nhanh về trọng lượng

- Mẹ bầu cần ăn nhiều hơn về cả lượng và chất. Mỗi ngày có thể tăng thêm lưng chén cơm với đa dạng đồ ăn.

- Chú ý tăng cường thức ăn động vật. Ăn ít nhất ba lần cá mỗi tuần. Ưu tiên cá, tép nhỏ, ăn luôn xương và vỏ. Bổ sung thêm các loại hạt có dầu, rau quả tươi đủ loại.

- Uống từ một đến hai ly sữa bầu mỗi ngày.

Trong 3 tháng cuối

- Mẹ cần ăn nhiều hơn nữa. Mỗi ngày có thể tăng thêm 1chén cơm với đầy đủ thức ăn từ thịt, cá, trứng, tôm, tép, cua, lươn, đậu, rau xanh, quả tươi.

- Uống từ hai đến ba ly sữa dành cho mẹ bầu mỗi ngày.

Những điều mẹ bầu nên tránh

- Không nên ăn quá nhiều theo quan niệm "ăn gấp đôi cho cả mẹ và con", mà chỉ tăng thêm vừa phải theo hướng dẫn trong từng giai đoạn.

- Không ăn mặn vì muối sẽ giữ nước lại trong cơ thể gây phù và tăng huyết áp.

- Không ăn nhiều đồ ngọt như bánh kẹo, chè, kem, nước ngọt và đồ béo như thịt mỡ, bơ, đồ chiên xào…vì dễ gây thừa cân béo phì, đái tháo đường thai kỳ.

- Không ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn như giò chả, lạp xưởng, xúc xích, thịt xông khói, đồ hộp… vì chứa nhiều chất bảo quản, phụ gia.

- Không dùng rượu. Tránh xa thuốc lá và khói thuốc vì sẽ ảnh hưởng xấu tới thai.

- Hạn chế stress vì làm giảm máu tới nuôi thai, giảm sự phát triển của thai.

Chúc bạn có thai kỳ thuận lợi và bé sinh ra khỏe mạnh, cao lớn nhanh.

Đọc thêm »